Φανταστείτε να δειπνείτε σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπου δεν γνωρίζετε την τοπική γλώσσα. Ο σερβιτόρος μιλάει ελάχιστα αγγλικά, ωστόσο μετά από κοπιώδεις προσπάθειες καταφέρνετε να παραγγείλετε κάτι που αναγνωρίζετε από το μενού, τρώτε και πληρώνετε. Τώρα φανταστείτε όμως, μετά από μια πεζοπορία κατά την οποία κάτι πήγε στραβά, να καταλήξετε, πεινώντας φοβερά, σε ένα χωριό του Αμαζονίου. Οι άνθρωποι εκεί δεν έχουν ιδέα πώς να σας αντιμετωπίσουν. Μιμείστε ήχους μασήματος, τους οποίους περνούν για την πρωτόγονη γλώσσα σας. Όταν σηκώνετε τα χέρια σε ένδειξη υποταγής, θεωρούν ότι ετοιμάζεστε για επίθεση.

Η επικοινωνία χωρίς κοινές εμπειρίες είναι δύσκολη. Για παράδειγμα, οι εγκαταστάσεις διαχείρισης ραδιενεργού υλικού πρέπει να μένουν άθικτες για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο, δεδομένου ότι τα αγγλικά μόλις 1.000 ετών πριν είναι πλέον ακατάληπτα για τους περισσότερους σύγχρονους ομιλητές, οι υπηρεσίες πασχίζουν να δημιουργήσουν προειδοποιητικά σήματα που θα συνοδεύουν τα πυρηνικά απόβλητα. Οι επιτροπές που είναι υπεύθυνες για αυτό έχουν σκεφτεί τα πάντα—από το να υψώσουν τεράστιες ακίδες από μπετόν ή να σκαλίσουν τον πίνακα «Η κραυγή» του Έντβαρντ Μουνκ μέχρι γενετικά τροποποιημένα φυτά που θα παίρνουν ένα προειδοποιητικό μπλε χρώμα. Για κανένα από αυτά δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα αντέξει στον χρόνο.

Ορισμένα από τα άτομα εκείνα που εργάστηκαν για αυτά τα μηνύματα των εγκαταστάσεων διάθεσης πυρηνικών αποβλήτων συμμετείχαν και σε μία ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση: την επικοινωνία με την εξωγήινη ζωή. Αυτό είναι το θέμα του Extraterrestrial Languages (σε ελεύθ. απόδοση «Εξωγήινες γλώσσες»), του καινούργιου βιβλίου του Ντάνιελ Ομπερχάους, δημοσιογράφου του περιοδικού Wired.

Τίποτα δεν γνωρίζουμε για τον τρόπο που οι εξωγήινοι μπορεί να αντιληφθούν πληροφορίες. Δύο πλακέτες που εστάλησαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 με τα Pioneer 10 και 11, δύο διαστημόπλοια, απεικονίζουν γυμνούς ανθρώπους και έναν χάρτη με βασικά σημεία για να βρει κανείς τη Γη—υποτυπώδες σκίτσο, αλλά ακόμα και αυτό προϋποθέτει ότι οι εξωγήινοι μπορούν να δουν. Μιας και τέτοια σκάφη έχουν απειροελάχιστες πιθανότητες να εντοπιστούν, ραδιομεταδόσεις από τη Γη που ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός είναι πιο πιθανό να επιτύχουν επικοινωνία μαζί τους. Όπως όμως το επίγειο ραδιόφωνο πρέπει να ρυθμίζεται στη σωστή συχνότητα, έτσι συμβαίνει και με το διαστρικό. Πώς θα τύχει να βρουν οι εξωγήινοι τη σωστή συχνότητα; Η πλακέτα του Pioneer, με τη μορφή βασικού διαγράμματος, δίνει μια ιδέα για ένα άτομο υδρογόνου, η μαγνητική πόλωση του οποίου μεταβάλλεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα με μια συχνότητα 1.420 MHz. Μιας και το υδρογόνο είναι το στοιχείο που υπάρχει σε μεγαλύτερη αφθονία στο σύμπαν, εκφράζεται η ελπίδα ότι αυτό το σκίτσο θα λειτουργήσει σαν ένα είδος τηλεφωνικού αριθμού.

Φανταστείτε ότι απολαμβάνετε το γεύμα σας σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, χωρίς να γνωρίζετε την τοπική γλώσσα. Ο σερβιτόρος δεν μιλά καλά Αγγλικά, αλλά τελικά καταφέρνετε να παραγγείλετε κάτι που καταλαβαίνετε από τον κατάλογο, το απολαμβάνετε και πληρώνετε. Φανταστείτε τώρα αντί αυτού, μετά από μια εκδρομή πεζοπορίας να χαθείτε και να βρεθείτε σε κάποιο χωριό στον Αμαζόνιο. Οι άνθρωποι εκεί δεν θα ήξεραν πώς να σας αντιμετωπίσουν. Κάνετε περίεργους ήχους όταν τρώτε, τους οποίους εκλαμβάνουν ως τη μητρική σας γλώσσα κι όταν υψώνετε τα χέρια σας θεωρούν ότι ετοιμάζεστε για επίθεση.

Η επικοινωνία χωρίς κοινούς κώδικες είναι δύσκολη. Για παράδειγμα, χώροι με ραδιενέργεια πρέπει να παραμείνουν απροσπέλαστοι για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Με δεδομένο όμως ότι η αγγλική γλώσσα μόλις του 10ου αιώνα δεν είναι πλέον κατανοητή από τους περισσότερους σύγχρονους ομιλητές της, οι οργανισμοί δυσκολεύονται να δημιουργήσουν προειδοποιητικές σημάνσεις για τα ραδιενεργά απόβλητα. Οι αρμόδιες επιτροπές έχουν προτείνει σχεδόν τα πάντα, από επιβλητικές τσιμεντένιες ακίδες και την «Κραυγή» του Έντβαρτ Μουνκ μέχρι φυτά γενετικά μεταλλαγμένα ώστε να αποκτούν ένα μπλε προειδοποιητικό χρώμα. Τίποτα όμως δεν εγγυάται την προστασία στο μέλλον.

Ορισμένοι από όσους εργάστηκαν για τη δημιουργία αυτών των μηνυμάτων σε χώρους με απόβλητα, έχουν επίσης έρθει αντιμέτωποι με μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση: την επικοινωνία με εξωγήινους πολιτισμούς. Αυτό είναι το θέμα των «Εξωγήινων Γλωσσών», ενός καινούργιου βιβλίου του Ντάνιελ Όμπερχαους, δημοσιογράφου στο περιοδικό Wired.

Δεν γνωρίζουμε τίποτα για το πώς ενδέχεται να εκλάβουν τις πληροφορίες οι εξωγήινοι. Δύο πλακέτες που στάλθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’70 με τα διαστημόπλοια Pioneer 10 και Pioneer 11, απεικονίζουν γυμνά ανθρώπινα όντα και έναν χάρτη για τον εντοπισμό της Γης —στοιχειώδη πράγματα, αλλά ακόμη κι αυτά προϋποθέτουν ότι οι εξωγήινοι μπορούν να δουν. Καθώς οι πιθανότητες να εντοπιστούν τέτοιου είδους χειροτεχνίες είναι απειροελάχιστες, είναι πιο πιθανό να υπάρξει επικοινωνία μέσω των ραδιοφωνικών συχνοτήτων από τη Γη, που ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός. Αλλά, ακριβώς όπως και ένα επίγειο ραδιόφωνο πρέπει να είναι συντονισμένο στη σωστή συχνότητα, το ίδιο ισχύει και για εκείνο που βρίσκεται στον διαστρικό χώρο. Πώς θα έπεφταν επάνω στο σωστό οι εξωγήινοι; Η πλακέτα του Pioneer δίνει μια ιδέα με τη μορφή ενός βασικού γραμμικού σχεδίου του ατόμου υδρογόνου που εξαιτίας της μαγνητικής πόλωσής του αναστρέφεται σε τακτικά διαστήματα με συχνότητα 1.420MHz. Καθώς το υδρογόνο είναι το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν, η ελπίδα είναι ότι αυτό το σχέδιο μπορεί να λειτουργήσει και ως ένα είδος αριθμού τηλεφώνου.

Φανταστείτε ότι τρώτε σε μια Ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, όπου δεν μιλάτε την τοπική γλώσσα. Ο σερβιτόρος μιλάει λίγα Ελληνικά, αλλά με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο κατορθώνετε να παραγγείλετε κάτι που αναγνωρίζετε στο μενού, το τρώτε και το πληρώνετε. Φανταστείτε τώρα, αντιθέτως, ότι μετά από έναν περίπατο που πήγε στραβά, εμφανίζεστε, ψόφιος από την πείνα, σ’ ένα χωριό του Αμαζονίου. Οι άνθρωποι εκεί δεν έχουν ιδέα τι να σας κάνουν. Μιμείστε ήχους μασήματος, τους οποίους αυτοί κατά λάθος αντιλαμβάνονται ως την πρωτόγονη γλώσσα σας. Όταν σηκώνετε τα χέρια για να δείξετε ότι παραδίδεστε, αυτοί νομίζουν ότι ετοιμάζεστε να τους επιτεθείτε.

Η επικοινωνία χωρίς ένα συμφωνημένο κοινό πλαίσιο είναι δύσκολη. Για παράδειγμα, οι ραδιενεργές τοποθεσίες πρέπει να παραμείνουν απείραχτες για πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Όμως, δεδομένου ότι τα Αγγλικά που μιλιόντουσαν μόλις πριν από 1.000 χρόνια δεν είναι σήμερα κατανοητά από τους περισσότερους σύγχρονους αγγλόφωνους, διάφοροι οργανισμοί αγωνίστηκαν να δημιουργήσουν προειδοποιητικά σήματα που συνοδεύουν τα ραδιενεργά απόβλητα. Οι επιτροπές που είναι υπεύθυνες γι’ αυτό έχουν σκαρφιστεί τα πάντα, από τεράστιες κολώνες από μπετόν και την «Κραυγή» του Έντβαρτ Μουνκ, μέχρι φυτά γενετικά τροποποιημένα ώστε να παίρνουν ένα τρομακτικό μπλε χρώμα. Τίποτε όμως απ’ αυτά δεν είναι εγγυημένα ανθεκτικό στο μέλλον.

Μερικοί από τους ίδιους αυτούς ανθρώπους που έχουν εργαστεί πάνω στα μηνύματα χώρων αποβλήτων έχουν επίσης λάβει μέρος σε μια ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση: την επικοινωνία με τα εξωγήινα όντα. Αυτό είναι το θέμα του «Εξωγήινες Γλώσσες», ένα νέο βιβλίο του Ντάνιελ Όμπερχαους, δημοσιογράφου του Γουάιρντ.

Τίποτα δεν είναι γνωστό για το πώς οι εξωγήινοι θα μπορούσαν να προσλαμβάνουν πληροφορίες. Δύο πλάκες που έχουν σταλεί στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 με τα Παϊονίρ 10 και 11, δύο διαστημόπλοια, δείχνουν γυμνά ανθρώπινα όντα και έναν στοιχειώδη χάρτη για την εύρεση της Γης – στοιχειώδη πράγματα, αλλά και αυτό ακόμη προϋποθέτει ότι οι εξωγήινοι βλέπουν. Αφού τα διαστημόπλοια αυτά δεν έχουν παρά απειροελάχιστες πιθανότητες να βρεθούν, ασύρματες εκπομπές από τη Γη, που ταξιδεύουν με την ταχύτητα του φωτός, είναι πιο πιθανό να δημιουργήσουν κάποια επαφή. Όπως όμως το γήινο ραδιόφωνο πρέπει να συντονισθεί στη σωστή συχνότητα, έτσι και το διαστημικό πρέπει να συντονισθεί. Πώς θα πέσουν οι εξωγήινοι στη σωστή συχνότητα; Η πλάκα του Παϊονίρ δίνει μια υπόδειξη με τη μορφή ενός βασικού διαγράμματος του ατόμου του υδρογόνου, του οποίου η μαγνητική πολικότητα αντιστρέφεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με μια συχνότητα 1.420MHz. Αφού το υδρογόνο είναι το πλέον διαδεδομένο στοιχείο στο σύμπαν, υπάρχει ελπίδα ότι αυτό το σκίτσο μπορεί να λειτουργήσει ως ένα είδος τηλεφωνικού αριθμού.