ProZ.com translation contests »
2014 annual ProZ.com translation contest: "Celebrations" » English to Albanian » Entry #18097


Source text in English

Translation #18097

Who cast that first fateful tomato that started the La Tomatina revolution? The reality is no one knows. Maybe it was an anti-Franco rebellion, or a carnival that got out of hand. According to the most popular version of the story, during the 1945 festival of Los Gigantes (a giant paper mâché puppet parade), locals were looking to stage a brawl to get some attention. They happened upon a vegetable cart nearby and started hurling ripe tomatoes. Innocent onlookers got involved until the scene escalated into a massive melee of flying fruit. The instigators had to repay the tomato vendors, but that didn't stop the recurrence of more tomato fights—and the birth of a new tradition.

Fearful of an unruly escalation, authorities enacted, relaxed, and then reinstated a series of bans in the 1950s. In 1951, locals who defied the law were imprisoned until public outcry called for their release. The most famous effrontery to the tomato bans happened in 1957 when proponents held a mock tomato funeral complete with a coffin and procession. After 1957, the local government decided to roll with the punches, set a few rules in place, and embraced the wacky tradition.

Though the tomatoes take center stage, a week of festivities lead up to the final showdown. It's a celebration of Buñol's patron saints, the Virgin Mary and St. Louis Bertrand, with street parades, music, and fireworks in joyous Spanish fashion. To build up your strength for the impending brawl, an epic paella is served on the eve of the battle, showcasing an iconic Valencian dish of rice, seafood, saffron, and olive oil.

Today, this unfettered festival has some measure of order. Organizers have gone so far as to cultivate a special variety of unpalatable tomatoes just for the annual event. Festivities kick off around 10 a.m. when participants race to grab a ham fixed atop a greasy pole. Onlookers hose the scramblers with water while singing and dancing in the streets. When the church bell strikes noon, trucks packed with tomatoes roll into town, while chants of "To-ma-te, to-ma-te!" reach a crescendo.

Then, with the firing of a water cannon, the main event begins. That's the green light for crushing and launching tomatoes in all-out attacks against fellow participants. Long distance tomato lobbers, point-blank assassins, and medium range hook shots. Whatever your technique, by the time it's over, you will look (and feel) quite different. Nearly an hour later, tomato-soaked bombers are left to play in a sea of squishy street salsa with little left resembling a tomato to be found. A second cannon shot signals the end of the battle.
Kush e hodhi domaten e parë fatkeqe, e cila nisi revolucionin “La tomatina”? Realisht asnjeri nuk e di. Ndoshta ishte një rebelim kundër Frankut ose një karneval që doli jashtë kontrollit. Sipas versionit më të famshëm të historisë, gjatë festivalit “Los Gigantes” të vitit 1945 (a giant paper mâché puppet parade), vendasit kërkuan të organizonin një betejë për të fituar pak vëmendje. Ata ndodheshin afër mbi një qerre me perime dhe nisën të hidhnin domate të pjekura. Shikuesit e pafajshëm u përfshinë atëhere kur skena eskaloi në një përleshje masive me fruta fluturuese. Edhe pse nxitësit duhet t’i paguanin domatet vendasve, kjo nuk e ndaloi përsëritjen e përleshjeve të tjera me domate dhe lindjen e një tradite të re.
Të frikësuar nga një eskalim i parregullt, autoritetet miratuan, qetësuan dhe më pas rivendosën një sërë ndalesa/pengesa në vitet 1950. Në vitin 1951, vendasit që kundërshtuan ligjin u burgosën deri sa një protestë publike bëri thirrje për lirimin e tyre. Kundërshtimi më i famshëm për ndalesat e domateve ndodhi në vitin 1957 kur përkrahësit stimuluan një varrim tallës të domates i kompletuar me arkivol dhe procesion. Pas vitit 1957 pushteti lokal vendosi të kthehet me grushta, të vendosë disa rregulla në vend dhe e pranoi traditën e çmendur.
Megjithëse domatet e merrnin skenën qëndrore, një javë me festime udhëhiqte drejt përballjes përfundimtare. Ky është festimi i shenjtorëve mbrojtës të Buñolit, Virgjeresha Mari dhe Shën Luis Bertrant me parade rrugore, muzikë dhe fishekzjarre në mënyrën që festojnë spanjollët. Që t’a ndërtojmë fuqinë tone për implementimin e përleshjes, një paelë epike shërbehej në prag të betejës, një pjate ikonike “Valencia” e përbërë prej me orriz, ushqim deti, shafran dhe vaj ulliri.
Sot ky festival i pakufizuar ka disa masa të rendit. Organizuesit kanë vajtur aq larg sa të kultivojnë shumëllojshmëri speciale të domateve pa shije vetëm për ngjarjen vjetore. Festimet fillojnë në orën 10 të mëgjesit kur pjesëmarrësit garojnë që të rrëmbejnë një proshutë të fiksuar në një shtyllë të lyrosur. Shikuesit i lagin garuesit me ujë deri sa ata këndojnë dhe kërcejnë në rrugë. Kur në mesditë bie zilja e kishës, kamionët me domate qarrkullojnë në qytet deri sa thirrjet "Do-ma-te, do-ma-te!" arrijnë kulmin.
Më pas, me ndizjen e topit me ujë, fillon ngjarja kryesore. Ajo është drita jeshile për shtypjen dhe lancimin e domateve në sulmet kundër pjesëmarrësve të tjerë. Hedhësit e domateve në distance të gjatë, vrasësit pika – bosh dhe një rang i mesëm i të shtënave të fiksuara. Cilado qoftë teknika juaj, në kohën kur përfundon, do të dukeni dhe ndjeheni tërësisht ndryshe. Afërsisht një orë më vonë, bombuesit e lagur me domate janë lënë të luajnë në detin me salcën e shtypur në rrugë me pak ndjenjë të ngelur për të gjetur domate. Sinjalet e dyta e të shtënave të topit e shënojnë përfundimin e betejës.


Discuss this entry