Mil veces lo he pensado y algunas veces lo he dicho ya: no hay que temer la uniformidad y la monotonía. La pasmosa facilidad de comunicaciones, los ferrocarriles, el telégrafo y el teléfono, que llevan a escape mercancías y personas de un extremo a otro de la tierra, y que transmiten y comunican el pensamiento y la palabra con la rapidez del rayo, no logran aún, ni lograrán nunca, identificarnos, desteñirnos, digámoslo así, y hacer que perdamos el sello característico de casta, lengua, nación y tribu que cada cual tiene. Se diría que para precavernos contra el roce, que pudiera limar y pulir las diferencias, nos armamos instintivamente de una virtud conservadora de lo castizo que persiste en el fondo, aunque superficialmente desaparezca.
Lo que llaman ahora high-life, o dígase aquella parte de la sociedad más rica, elegante y empingorotada, nos parece que debe ser cosmopolita, y sin embargo no lo es. Hombres y mujeres hablan en francés tan bien y a veces mejor que en español. Algunos chapurrean además la lengua inglesa y hasta la alemana. Cuando leen algo leen libros extranjeros porque de los indígenas se aburren, sin que nos empeñemos en dilucidar aquí si con razón o sin ella. Los caballeros, como no carezcan de metales preciosos o de los signos que los representan, se hacen traer de Londres trajes, caballos y coches, y las señoras se hacen traer de París vestidos y tocados. La cocina francesa hace que la española se olvide o se pervierta. Y por último, la costumbre del veraneo rara vez lleva a sus castillos y quintas a nuestros elegantes de ambos sexos, sino se los lleva a Francia, a Suiza, a Inglaterra, o a más hiperbóreas regiones. Cuando la guita es corta y no puede esparciarse el cimbel, debe volar por lo menos hasta Biarritz.
Pues bien: con todo eso, y a pesar de todo eso, nuestra high-life sigue siendo tan española como en lo antiguo, y no necesita el autor de comedias y de novelas, a fin de conservar el color local y nacional de sus personajes, buscarlos bajo las ínfimas capas sociales, o ir por ellos a las Batuecas o a los más esquivos, alpestres y recónditos lugares. | Илјада пати го помислив тоа и неколку пати веќе го изговорив: не треба да се плашиме од единството и монотонијата. Неверојатната леснотија на комуницирање, железниците, телеграфот и телефонот, кои го овозможуваат движењето на стоките и луѓето од еден до друг крај на земјата, и кои ги пренесуваат и соопштуваат мислата и зборот со молскавична брзина, сé уште не успеваат, и никогаш нема да успеат да нé идентификуваат, да нé избледат, ако така може да се рече, и да направат да го изгубиме заштитиниот знак на кастата, јазикот, нацијата и племето кои секој од нас ги има. Би можело да се рече дека, за да се заштитиме од брусењето, кое би можело да ги стилизира и полира разликите, инстинктивно се наоружуваме со конзервативна доблест на чистото кое лежи во позадината, иако површно исчезнува. Она што денес го нарекуваат „висок стил на живеење“, или оној дел од најбогатото општество, елегантно и на врвот, ни се чини дека треба да биде космополитски, а сепак не е така. Мажите и жените зборуваат на француски исто толку добро, а понекогаш дури и подобро отколку шпански. Некои пак слабо го владеат и англискиот, па дури и германскиот јазик. Кога читаат нешто, читаат странски книги затоа што од домашните се досадуваат, без да настојуваме тука да докажеме дека тоа е со причина или не. Господата, ако немаат благородни метали или знаци кои ги претставуваат, порачуваат од Лондон костуми, коњи и автомобили, а дамите порачуваат од Париз фустани и украси за коси. Француската кујна предизвикува шпанската жена да се заборави или да се заведе. И за крај, летната навика ретко ги привлекува во нивните замоци и имоти нашите елегантни луѓе и од двата пола, а почесто ги води до Франција, Швајцарија, и Англија, или до посеверни региони. Кога конецот е краток и не може да се оптегне мамецот, мора да полета барем до Бијариц. Па добро: со сето ова, и покрај сето ова, нашиот „висок стил на живеење“ продолжува да биде исто толку шпански како и во античкото време, и не му треба автор на комедии и романи, со цел да ја зачува локалната и националната боја на своите ликови, барајќи ги под малите општествени слоеви, или одејќи по нив во националниот парк Батуекас, или на понепристапни, алпинистички и оддалечени места.
|